BIK, czyli Biuro Informacji Kredytowej jest przedsiębiorstwem założonym dzięki zrzeszeniu banków zwanego Związkiem Banków Polskich. Biuro Informacji Kredytowej umożliwia wszystkim instytucjom finansowym zapoznanie się z historią kredytową kredytobiorcy. Okazało się, że BIK stał się niemal niezbędnym narzędziem umożliwiającym przeprowadzenie procedury kredytowej zarówno przez banki jak i inne instytucje finansowe (firmy pożyczkowe, SKOKi).
W archiwach BIKu gromadzone są informacje na temat zarówno zakończonych i spłaconych, jak i bieżących zobowiązaniach kredytowych. Do BIKu zostają wprowadzone informacje dotyczące kredytów, pożyczek, kart kredytowych, limitów debetowych a także poręczeń majątkowych (poręczyciel , oprócz odpowiadania swoim majątkiem z a zobowiązania kredytobiorcy, musi także wyrazić zgodę na wpis do BIK). Dane dotyczące całej obsługi zobowiązań kredytowych są wprowadzane do bazy na bieżąco. Banki i inne instytucje finansowe, niegdyś raz w miesiącu, obecnie w ciągu 7 dni od ostatniej zmiany, przesyłają do Biura Informacji Kredytowej informacje o terminowości obsługi zobowiązań. Jeżeli kredytobiorca posiada opóźnienia w spłacie, w bazach BIK będzie to widoczne. Historia BIKu jest na tyle szczegółowa, że w jego raporcie widoczna jest nawet ilość dni opóźnienia w spłacie i kwota z jaką się zalega. Widoczne jest, czy kredytobiorca nie spłacił całej raty, czy też może nie uregulował jej w pełnej kwocie. Warto dodać, że jeszcze do niedawna, bardzo popularne ostatnimi czasy firmy pożyczkowe oferujące, tak zwane, szybkie pożyczki – chwilówki – nie miały sposobności dokonywania wpisów do Biura Informacji Kredytowej swoich pożyczkobiorców. Obecnie, większość z nich posiada taką możliwość. W praktyce, tylko część firm powiadamia BIK o całej obsłudze i spłacie chwilówki, a pozostałe dokonują wpisu wyłącznie w przypadku braku spłaty szybkiej pożyczki, lub gdy opóźnienie w jej spłacie przekracza 60 dni.
Wpis dotyczący obsługi zobowiązania kredytobiorcy zostaje dokonany na podstawie podpisanej, lub zaakceptowanej przez niego zgody. Najczęściej brak wyrażenia zgody na wpis do BIK oznacza nie udzielenie kredytu lub nie przyznanie pożyczki. Nie ma prawnej możliwości aby jakkolwiek instytucja finansowa przekazała dane do Biura Informacji Kredytowej bez zgody swojego klienta.
Działanie Biura Informacji Kredytowej i cały proces udostępniania przez niego informacji reguluje artykuł 105 ust. 4 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe. Historia kredytowa stanowi tajemnicę bankową, jednakże zgodnie z założeniami funkcjonowania BIKu, dane te, zgodnie z prawem mogą być udostępniane innym instytucjom finansowym na potrzeby procesu analizy wniosku. Sytuacje finansową kredytobiorcy mogą zweryfikować wyłącznie banki, instytucje pożyczkowe i instytucje bankowe. Żadna osoba fizyczna, poza samym kredytobiorcą nie może uzyskać takich informacji. Dzięki możliwości weryfikacji historii zawartej w BIK, można w skuteczny i rzetelny sposób zarządzać ryzykiem kredytowym, ocenić zdolność kredytową i sytuacja finansową potencjalnego kredytobiorcy.
Znaczenie historii BIK
Historia kredytowa to jeden z najważniejszych czynników, zaraz po sytuacji finansowej kredytobiorcy, przesądzających o pozytywnym rozpatrzeniu wniosku o kredyt w banku. Osoby, które mogą poszczycić się dobrą historią kredytową mają znacznie większe szanse na otrzymanie kredytu na preferencyjnych warunkach, często z niższym oprocentowaniem. W tym miejscu warto także podkreślić, ze osoby, które nie widnieją w Biurze Informacji Kredytowej, to znaczy – nie posiadają i nie posiadały nigdy żadnych zobowiązań kredytowych i pożyczkowych, są niestety często stawiane na równi z osobami ze złą historią kredytową. W przypadku ubiegania się na przykład o kredyt hipoteczny, klienci bez historii kredytowej muszą się liczyć z możliwością odrzucenia wniosku. Dzieje się tak, ponieważ analityk, podczas procesowania wniosku nie jest w stanie uzyskać żadnych ważnych informacji kredytowych – po krótce – nie wie z jakim potencjalnym kredytobiorcą ma do czynienia i czy wnioskodawca będzie sumiennie spłacał zaciągnięte przez siebie zobowiązania. Osoby, które podczas obsługi swoich zobowiązań finansowych miały trudności i naruszyły terminowość spłat, mogą się liczyć z negatywnym wpisem lub kilku wpisów do BIK, a co za tym idzie z utworzeniem złej historii kredytowej. Zła ocena BIK ma znaczący wpływ na możliwość uzyskania w przyszłości kolejnych kredytów, pożyczek i innych produktów finansowych. Oczywiście nie można jednoznacznie stwierdzić, ze kiepska historia już na starcie przekreśla szanse na kredyt, można mieć jednak pewność, że jeżeli bank podczas analizy wniosku, wyrazi zgodę na udzielenie kredytu osobie z nie najlepszą oceną BIK, oferowany przez niego kredyt nie będzie miał takich samych warunków jak w przypadku osób z dobrą oceną BIK. Kredyt może różnić się oprocentowaniem i innymi warunkami, które dla dobrych, rzetelnych klientów są często bardzo atrakcyjne. Jak widać o dobrą historię w BIK warto dbać, ponieważ bycie rzetelnym kredytobiorcą, który regularnie spłaca swoje zobowiązania, w przyszłości skutkuje lepszymi perspektywami kredytowymi.
Osoby, które utraciły ciągłość w spłacie swoich zobowiązań, ale po czasie udało im się je spłacić, mają możliwość poprawienia swojej złej oceny. Istnieją na to dwa sposoby. Pierwszym jest wystosowanie do pożyczkodawcy specjalnego pisma z wycofaniem zgody na przetwarzanie danych do Biura Informacji Kredytowej i prośbą o usunięcie negatywnego wpisu, w związku z całkowitą spłatą zobowiązania. Niestety w tym wypadku nie można mieć pewności co do odpowiedzi. Warto wiedzieć, że banki i inne instytucje finansowe – mogą – ale nie muszą wyrazić zgody na takie rozwiązanie. Ich decyzja leży wyłącznie od indywidualnej decyzji i podejścia do rozwiązania spornych kwestii ze swoim klientem. Ważną kwestią jest też to, że tylko instytucje finansowe mogą wnieść do Biura Informacji Kredytowej wniosek o usunięcie danych przed upływem 5 lat od momentu spłaty. Wniosek o wykreślenie bezpośrednio do BIKu nie przyniesie niestety żadnego skutku – trzeba zwracać się z prośbą do wierzyciela. Drugim sposobem, jest cierpliwość i upływ czasu. Niestety, dopiero po 5 latach od całkowitej spłaty zobowiązania, negatywny wpis jest usuwany z archiwów BIKu. Oznacza to, że jeżeli pierwsze rozwiązanie nie zadziała, kredytobiorcy nie pozostaje nic innego, jak czekać cierpliwie pięć lat na możliwość usunięcia negatywnych danych.
Ocenę punktową BIK, mogą obniżać także, tak zwane, zapytania. Zapytaniami można nazwać weryfikację instytucji finansowych zdolności wnioskodawcy, na samym początku analizy wniosku. Po takim zapytaniu nie zawsze musi dojść do zawarcia umowy. Im więcej zapytań, tym bardziej zmniejsza się ogólna liczba punktów uzyskanych przez kredytobiorcę.
Interpretacja oceny punktowej BIK
Jak już wiadomo, potocznie mówiąc, można mieć „dobry BIK” i „zły BIK”. Co to jednak dokładnie oznacza? Biuro Informacji Kredytowej, za każde zobowiązanie i jego obsługę przypisuje kredytobiorcy punkty. Łączna liczba punktów określa ogólną ocenę kredytobiorcy. Fachowo określane jest to jako scoring. Przedział oceny punktowej przedstawia się zazwyczaj następująco:
– < 400 punktów – zła ocena BIK, według bankowej terminologii oznaczony często jako BIK „D” – trzeba liczyć się z możliwością odrzucenia wniosku o kredyt
– 400-499 punktów – średnia ocena – BIK „C”. Klient może ubiegać się o kredyt lub pożyczkę, ale musi liczyć się z wyższym oprocentowaniem i nieco gorszymi warunkami kredytowania
– 500 – 549 punktów – dobra ocena – BIK „B”. Jest to ocena określająca osobę ubiegającą się o kredyt jako terminowego i rzetelnego kredytobiorcę
– > 550 – wyśmienita ocena – BIK „A” . Jest to najlepsza z możliwych ocen. Klient z dobrymi dochodami i BIKiem A, ma duże szanse na otrzymanie kredytu na referencyjnych warunkach.
Warto jednak pamiętać, że cały proces analizy kredytowej jest niezwykle indywidualną kwestią uzależnioną od wielu czynników, w tym także czasami indywidualnej decyzji zarządu banku. BIK stanowi narzędzie pomocne w analizie kredytowej, ale nie przesądza o jej wyniku.
Raport BIK
Raport BIK to inaczej wyciąg przedstawiający całą historię kredytową. Czasami, pełny wyciąg z historii BIK może liczyć kilkadziesiąt stron. Raport BIK może otrzymać zarówno instytucja finansowa podczas analizy wniosku klienta, ale też sam kredytobiorca – na swój prywatny użytek. Większość banków posiada dostęp do elektronicznej bazy BIK i analityk może samodzielnie zweryfikować historię kredytową. Klient musi zwrócić się z oficjalną prośbą bezpośrednio do Biura Informacji Kredytowej. Może to zrobić na dwa sposoby, które zawsze poprzedzić musi oficjalna weryfikacja danych osobowych. Aby pobrać raport trzeba założyć konto na oficjalnym portalu Biura Informacji Kredytowej. Weryfikacja tożsamości polega na wypełnieniu wniosku i przesłaniu go drogą elektroniczną lub pocztą wraz z kserokopią dokumentu tożsamości. BIK, oferuje możliwość nieodpłatnej weryfikacji swojej historii kredytowej dwa razy w roku ( raz na pół roku). Jeżeli zachodzi konieczność częstszej weryfikacji, można rozważyć wykupienie płatnego pakietu jaki oferuje Biuro Informacji Kredytowej (jest kilka dostępnych opcji – w zależności od indywidualnych potrzeb).
O swoją historię należy dbać – umożliwia ona dostęp do atrakcyjnych ofert kredytowych, z niższymi oprocentowaniem i lepszymi warunkami. Osoby, które miały trudności w spłacie kredytów, powinny próbować podjąć dialog ze swoimi wierzycielami i jeżeli opóźnienia zostały wpisane do bazy BIK – po spłacie zaległości, prosić o usunięcie negatywnych wpisów.